Meksika Osmanlı Saat Kulesi

Meksika, Meksiko Osmanlı Saat kulesi.

Orta Amerika’nın en önemli ülkelerinden birisi olan Meksika’nın başkenti Meksiko’da bulunan oldukça ender bir yapı, ülkeyi ziyaret eden Türk’lerin dikkatini çekmektedir.

1910 yılında yapılmış ‘Osmanlı Saat’ kulesi ile ilgili farklı kaynaklarda bir kısmı doğruluğu teyide muhtaç, bir kısmı ise kesinlikle yanlış olan birçok bilgi dolaşmaktadır.

Osmanlı Devleti’nin Ortadoğu ve Hicaz’da bulunan topraklarını İngilizler ve Fransızlar el birliği ile işgal ettiği dönemlerde, burada yaşayan tebalar, başka ülkelere göç etmeye başlamışlardır. Özellikle Lübnan’lı birçok göçmen, gemi yoluyla Latin Amerika ülkelerine yerleşmiştir. Ağırlıklı olarak Lübnanlı olan ve Osmanlı pasaportu taşıyarak göç etmiş bulunan bu kişilere Latin Amerika’da Turco denmektedir. Hatta günümüzde bile, Brezilya’da Arapça konuşan Lübnan asıllı Brezilyalı’lara Turco denmektedir.

1900’lü yılların başlarında Meksiko şehrine bu buhranda göç eden Osmanlı’lar, Meksika’nın kuruluşunun 100.yılı vesilesiyle bu saat kulesini yaptırmış ve kulenin kitabesine şu ifadeyi yazmışlardır; La Colonia Otomana. A Mexico. Septiembre de 1910. (Osmanlı Topluluğu. Meksiko’ya. Eylül 1910)

Birçok farklı şehre saat kulesi yaptırmış ve saat kulesi dendiğinde ilk akla gelen Osmanlı Padişahı Sultan II. Abdülhamit’tir. Ancak bu Kule’nin II. Abdülhamit tarafından yaptırıldığı iddiası çok mümkün görünmemektedir. Çünkü Sultan II. Abdülhamit 1909 yılında tahttan indirilerek Selanik’e sürgüne gönderilmiştir. Ayrıca Kule diğer kulelerin aksine Türk mimarisi ya da o dönemde Osmanlı’da görülen batılı süsleme tarzlarında ya da II. Abdülhamit’in uygulamalarında tercih ettiği eklektik tarzda değil, Neo-Endülüs mimari tarzı denebilecek bir tarzda yapılmıştır. Ancak herhalükarda, II.Abdülhamit Han’ın tahta çıkışının 25. Yıldönümü şerefine Lübnan’ın Trablus kentinde oldukça görkemli ve şehrin sembolü haline gelmiş bir saat kulesi yaptırılmıştır. Dolayısı ile, Lübnan’dan gelen Osmanlı’ların da Meksika’nın kuruluşunun 100. Yılı anısına hediye etmek için bir saat kulesi seçmiş olmaları onların bu geleneği Trablus’tan öğrenmiş olmaları ile açıklamak oldukça makuldür dolayısı ile bu kulenin yapımının asıl ilham kaynağı da dolaylı da olsa II.Abdülhamit Han’dır.

Trablus’ta buluunan ve II. Abdülhamit Han tarafından yaptırılan saat kulesi

Yapıdaki atnalı kemerin yanı sıra, kullanılan çinilerin nitelikleri ve kullanılan desenleri Endülüs mirasının devamı niteliğinde olan hispanik çini tarzını andırmaktadır. Yapıda kullanılan sütun başlıkları açık bir şekilde Endülüs üslubündedir. Aynı şekilde taş işçiliği ile yapılan dekoratif unsurlar da, Endülüs sonrası dönemde İspanya’da görülen müdeccen sanatının motiflerine benzemektedir. Kulenin kubbesi ise Batı Avrupa’da görülen oryantalist akımın izlerini yansıtmaktadır.  (Saat Kulesi adeta; Portekiz Pena sarayından sökülüp oraya taşınmış gibidir). Dolayısı ile, bu saatin o dönemde Meksika’da bulunabilen İspanyol, ya da İspanyol kökenli eğitimli ustalara yaptırılmış olma ihtimalini savunmak çok da mantıksız görünmemektedir Özellikle o yıllarda, Oryantalist mimariye olan rağbet nedeniyle bu alanda deneyimli usta bulmak hiç de zor olmasa gerektir.

Portekiz/Sintra – Pena Sarayı

Endülüs Mimari Uslübünde Bir sütün başlığı

Aynı şekilde kulede kullanılan çinilerin İznik çinileri ile uzaktan yakından hiçbir alakası yoktur. Tamamen farklı, renk paletinde, farklı ebatlarda, ve farklı desenlerdedirler.  Kulede Latin Rakamları ve Osmanlı rakamları ile yazılmış ikişer saat bulunmaktadır. Bu saatlerden Latin rakamları ile yazılı olanın rakamları düz iken, Osmanlı rakamları ile yazılmış olanın rakamları saatin merkezinin etrafında döner bir şekilde yazılmıştır. Bu da Arap harflerine göre sanki ters yazılmışlar izlenimi uyandırmaktadır. Osmanlı harfleriyle yazılı olan saatin yüzeyinin üst kısmında İlla Radiallah (Allah’ın rızası dışında bir şey yoktur) yazmaktadır, ortada bir hilal resmi vardır. Altta ise Meksiko yazmaktadır.

Saatin üstünde 3 çan vardır. Onun üzerinde iki kola ayrılmış bir alem vardır. Sağ kolda çam ağacı, sol kolda Ay yıldız bulunmaktadır. Alemin en üstünde ise kartallı Meksika arması bulunmaktadır. Saat 2010 yılında Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı-Tika tarafından restore edilmiştir. Bu tarih aynı zamanda saatin yapılışının 100.yılına dolayısıyla da Meksika’nın kuruluşunun 200. Yılına denk gelmiştir.